Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν σε αφηγήσεις ανθρώπων, σε αναφορές λογοτεχνικών και μη κειμένων για το ποιος ήταν ο ρόλος του πατέρα, διαβάζουμε για έναν άνδρα ο οποίος παρείχε υλιστική βοήθεια στο σπίτι, έναν άνδρα συνέχεια απών με θέση αρχηγού στην ιεράρχηση των ρόλων μέσα στο σπίτι. Μερικές πιθανές αιτίες είναι ότι η εικόνα του πατέρα διαμορφωνόταν από τις ανάγκες της κοινωνίας αλλά και από την επιθυμία της μητέρας να αφήσει τον πατέρα να ασχοληθεί με τα παιδιά. Με άλλα λόγια η μορφή του πατέρα καθοριζόταν μέσα από την ματιά της μητέρας και από την καλή συζυγική σχέση (Cummins, Goeke-Morey & Raymond, 2004).

Η συγκεκριμένη εικόνα έχει αλλάξει και πλέον βλέπουμε έναν πατέρα ο οποίος συμμετέχει ενεργά στην φροντίδα των παιδιών (Gaertner, Spinard, Eisenberg & Greving, 2007). Που οφείλεται όμως αυτή η αλλαγή; Το σύγχρονο κοινωνικό και πολιτισμικό κλίμα, συμπεριλαμβανομένου και την αύξηση των μητέρων που δουλεύουν, οι μετασχηματισμοί που παρατηρούνται σε κοινωνικές συμπεριφορές προς την πατρότητα, το φύλο, τους ρόλους της οικογενείας έχει οδηγήσει σε μια μεγαλύτερη πρόκληση για τους πατέρες να συμμετέχουν ενεργά στην φροντίδα των παιδιών καθώς και στην οικογενειακή ζωή (Gaertner, Spinard, Eisenberg & Greving, 2007).

Ο πατέρας έχει διαφορετικό ρόλο στην οικογένεια σε σχέση με την μητέρα, ο πατέρας είναι υπεύθυνος για την ψυχολογική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού (Finley & Schwartz, 2007), επίσης μόνο η παρουσία του πατέρα  δημιουργεί στο παιδί το αίσθημα της ασφάλειας. Ένας άλλος ρόλος του πατέρα είναι η διαπαιδαγώγηση του παιδιού, πιο συγκεκριμένα για την συναισθηματική αγωγή του παιδιού (Flouri, 2005). Συναισθηματική αγωγή αναφέρεται στην καθοδήγηση του πατέρα να διαχειριστεί το παιδί τα συναισθήματα του θετικά και αρνητικά, σαν μια φυσιολογική προέκταση της ζωής (Gottman, 2000).  Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, ο ίδιος ο πατέρας πρέπει να έχει γονικές αναπαραστάσεις οι οποίες θα τον βοηθήσουν να ανταπεξέλθει στις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού (Edwards, 2002). Τα πρώιμα βιώματα και οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας είναι αυτά που οδηγούν τον άνδρα να βιώνει τις εμπειρίες του ως ξεχωριστές και να καταλήγει σε κάποιες συγκεκριμένες σκέψεις και τρόπους συμπεριφοράς επηρεαζόμενος από το κοινωνικό πλαίσιο και από τις πρώιμες εμπειρίες που είχαν.

Όταν αναφερόμαστε στην διαπαιδαγώγηση του παιδιού, εννοούμε την ολιστική παρουσία του πατέρα στην ζωή του παιδιού, στην διαθεσιμότητα του, την φροντίδα (ψυχική και σωματική), τις κοινωνικές δεξιότητες, την συνεργατική σχέση με την σύζυγο, τον τρόπο ζωής και την υλική, οικονομική υποστήριξη (Gadsden, Fagan, Ray & Davis, 2004). Ο πατέρας λειτουργεί σαν πρότυπο και η σχέση του με το παιδί είναι σημαντική, εάν ο πατέρας ασχολείται με το παιδί, είναι λιγότερο πιθανό ένα παιδί να εμφανίσει μια παραβατική συμπεριφορά καθώς είναι λιγότερο πιθανό η εμφάνιση μιας ψυχικής διαταραχής, με άλλα λόγια, μια συστημική απασχόληση με το παιδί έχει μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα στην ζωής τους (Finley & Schwartz, 2007). Σε σχέση με το παρελθόν, μια διαφορά που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι η εμπλοκή του πατέρα με το παιδί δεν εξαρτάται από το επίπεδο συμμετοχής της μητέρας (Flouri & Buchanan, 2004).

Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό είναι ότι ο ρόλος του πατέρα είναι πολύπλευρος, κάθε εμπειρία του να είσαι πατέρας είναι μοναδική, υποκειμενική, δεν έχει να κάνει μόνο με την παροχή των συναισθημάτων, την υποστήριξη, την εκπαίδευση ή τα υλικά αγαθά αλλά ότι είναι κάτι πάνω από αυτό. Πατέρας δεν είναι μόνο ο βιολογικός, αλλά εκείνος όπου το παιδί μπορεί να συνδεθεί μαζί του, να επωφεληθεί μέσα από την σχέση. Ο πατέρας έχει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού από την γέννηση μέχρι την ενηλικίωση.

Πηγές:

Cummins, E.M., Goeke-Morey, M.C. & Raymond, J. (2004). Fathers in family context: Effects of marital quality and marital conflict. Στο M.E. Lamp (Επιμ.), The role of father in child development  (4^η εκ.) (σσ.196-221). New York: Wiley.

Edwards, R. (2002). Children home and school: Regulation, autonomy or connection? London: Routledge Falmer.

Finley, G.,E. & Schwartz, S.J. (2007). Father involvement and long term young adult outcomes: The differential contributions of divorce and gender. Family Court Review, 45(4), 573–587.

Flouri, E. & Buchanan, A. (2004). Early father’s and mother’s involvement and child’s later educational outcomes, The British Psychological Society, 74, 141–153.

Flouri, E. (2005). Fathering and child outcomes. England: John Willey & Sons.

Gadsden, V. L., Fagan, J., Ray, A., & Davis, J. E. (2004). Fathering indicators for practice and evaluation: The Fathering Indicators Framework. Στο R. D. Day & M. E. Lamb. Conceptualizing and measuring father involvement (σσ. 385-415). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates

Gaertner, B.M, Spinrad, T.L., Eisenberg ,N. & Greving, K.A. (2007). Parental childrearing attitudes as correlates of father involvement during infancy. Journal of Marriage & Family. 69,62–976.

Gottman, J. (2000). Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.